หน่วยบัญชาการนาวิกโยธิน ได้กำหนดภารกิจ โดยพิจารณาถึงขอบเขตการปฏิบัติการ การเตรียมกำลัง การฝึกอบรมกำลังพลของหน่วย เพื่อสนองตอบภารกิจไว้ว่า ให้มีความสามารถทำการ "รบยกพลขึ้นบก" ได้ ให้มีความสามารถทำการ "รบพิเศษ" ได้ ป้องกันฐานทัพเรือได้ และให้มีความสามารถทำการ "รบบนบก และภูเขา" ได้

 

          กำลังพลหน่วยทหารนาวิกโยธิน ทหารนาวิกโยธินทุกคนได้รับการฝึกอย่างหนักให้มีความรู้ ความสามารถ เข้มแข็งอดทน ต้องทนได้ทุกสภาพอากาศ โดยเฉพาะนายทหารชั้นประทวนต้องรับการฝึกฝนจนช่ำชอง มีความรู้ความสามารถทุกด้าน เป็นผู้นำหน่วยทหารขนาดเล็กได้ มีลักษณะผู้นำ เป็นกระจกเงาที่ดี เป็นรั้วของชาติที่แข็งแกร่ง เป็นกระดูกสันหลังของกองทัพเรือ เมื่อเข้าสนามรบจริงไม่มีใครช่วยได้ นอกจากตัวเอง จะนำพาทหารไปแพ้หรือชนะ การฝึกมาอย่างดีเท่านั้นถึงจะกล้ากล่าวได้ว่า "นาวิกโยธินรบที่ไหน ต้องชนะ" นี่คือแหล่งผลิต "ทหารนาวิกโยธิน" ซึ่งได้ผ่านสนามการต่อสู้ การปราบปราม การค้นหา การพิสูจน์ทราบมาแล้วหลายพื้นที่ ในหลายเหตุการณ์ที่แตกต่างกัน แล้วแต่สถานการณ์ หรือแล้วแต่ภารกิจที่ได้รับมอบหมาย ผ่านการเข้าปราบปรามอันธพาลครองเมือง ผู้มีอิทธิพล ทำตัวเป็นอันธพาล เป็นผู้ยิ่งใหญ่ ไม่เกรงกลัวกฎหมายสั่งปราบปรามขั้นเด็ดขาดทั่วประเทศ (จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์) เข้าปราบปรามโจรจีนคอมมิวนิสต์ขบวนการก่อการร้ายทางภาคใต้ ทำการสู้รบกับกำลังทหารกัมพูชาตามแนวชายแตนไทย-กัมพูซา

ด้านจังหวัดจันทบุรี-ตราด ตั้งแต่กรณีพิพาทเขาพระวิหาร เป็นต้นมา และได้ปฏิบัติภารกิจตามแผนยุทธการหลาย ๆ แผนมาแล้ว หรือที่ได้รับมอบหมายจากผู้บังคับบัญชา

 

ยุทธการสามชัย

          ยุทธการสามชัย เป็นการปฏิบัติการจริงที่แผงมาในคำว่าฝึก มีชื่อเป็นทางการว่า "การฝึกร่วม ๑๖ ตามแผนยุทธการสามชัย" เป็นการปราบปามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ในพื้นที่ภาคเหนือบริเวณรอยต่อ ๓ จังหวัด คือ อ.หล่มสัก จว.เพชรบูรณ์ อ.นครไทย จว.พิษณุโลก และ อ.ด่านซ้าย จว.เลย โดยเข้าปฏิบัติการในห้วงเวลาปลายปี ๑๕ ถึงต้นปี ๑๖ (ตั้งแต่ ๓ ก.ค.๑๕ - ๒๙ ม.ค.๑๖) ใช้งป.ปี ๑๖ นับว่าเป็นยุทธการแรกที่กองพันทหารราบนาวิกโยธินเพิ่มเติมกำลัง ได้มีโอกาสไปร่วมปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์กับกำลัง ทบ. (ทภ.๓) และ ทอ. ในพื้นที่ป่าเขาซึ่งอยู่ห่างไกลที่ตั้งของตน และมีภูมิประเทศที่แตกต่างจากชายฝั่งทะเลที่ทหารนาวิกโยธิน มีความคุ้นเคย

 

          การบรรยายสรุปของ น.อ.ประชา ขนิษฐชาด ผบ.ผส.นย. จากเอกสารที่บรรยายสรุปให้ ผบ.ทร. และนายทหารชั้นผู้ใหญ่ของ ทร. ทราบเกี่ยวกับยุทธการสามชัย หรือการมีกร่วม ๑๖ ตามแผนยุทธการสามชัย เมื่อ ๑๕ พ.ย.๑๕ เวลา ๑๐๐๐ น. ณ ห้องประชุมส่วนบัญชาการ ทร. จะช่วยให้ทราบสาเหตุความเป็นมาที่ ทบ. ขอให้ ทร, จัดกองพันทหารราบนาวิกโยธินเพิ่มเติมกำลัง ไปร่วมปฏิบัติการ ตลอดจนภูมิหลังต่าง ๆ ที่พอให้คนรุ่นหลังได้ทราบ เช่น

 

          เมื่อกลางเดือน มิ.ย.๑๕ กำลังพลของ นย. เพิ่งกลับจากการฝึกทดสอบแผนการปฏิบัติการในภาคใต้ ก็ได้รับคำสั่งให้ไปวางแผนกับ ทบ.ในการฝึกร่วม ๑๖ ที่ ศปก.ทบ. เมื่อ ๒๙ มิ.ย.๑๕ ทันที เอกสาร "ลับมาก" ของ บก.ทหารสูงสุด และจากคำกล่าวของ ผอ.ฝร.๑๖ในการประชุมวางแผนฝึกร่วม ๑๖ มีสาระสำคัญว่า "ทบ. ไม่มีเวลาพักผ่อนในการปราบปราม ผกค.โดยเฉพาะในเขต ทภ.๓ ขอให้ ทร. ได้ช่วยบ้าง เพื่อให้ ทบ. ได้มีเวลาพักผ่อนตามสมควร"

 

          ประสบการณ์ของ นย. ผบ.ผส.นย. ท่านกล่าวในที่ประชุม ศปก.ทบ. ว่า   "เกาหลีก็ไม่มีโอกาสไป"    "เวียตนามก็ไปไม่ได้" ประสบการณ์จึงไม่มี แต่จะทำให้ดีที่สุด งบประมาณไม่สำคัญ ความสำคัญอยู่ที่การฝึกเตรียมเพราะกลับตัวแทบไม่ทัน (เพิ่งกลับจากการฝึกทดสอบแผนในการปฏิบัติการภาคใต้)

 

          การประกอบกำลัง และยอดกำลังพล จัดเป็น ๓ ส่วนใหญ่ ๆ โดยเฉพาะการจัดกำลังในส่วนที่ ๒  และ ๓ นั้น เป็นการจัดที่ประหยัดกำลังพลมาก

 

          การประกอบกำลัง กองพันเฉพาะกิจ (พัน.ฉก.นย. ไม่รวม มว.บ.ฉก.๑๐๖๑) ๑ พัน.ร.ผส.นย. (พันร.๑ เป็นแกนจัด บก.พัน.มี ๓ ร้อย.ปืนเล็ก โดยจัดจาก พัน.ร.๑ ฯ และ พัน.ร.๓ ฯ และ พัน.ร.๗ ฯ กองพันละ ๑ ร้อย.ปีนเล็ก) น.ท.สมหวัง ตันเสถียร เป็นผู้บังคับกองพันเฉพาะกิจนาวิกโยธิน

๑ ร้อย.ป.๑๐๕ มม. ๖ กระบอก (น.ต.สมภูรณ์ สุนทรเกตุ เป็น ผบ.ร้อย.ป.)

๑ มว.ลาดตระเวน

๑ มว.ทหารช่าง

๑ มว.พยาบาล

๑ มว.บินเฉพาะกิจ (มว.บ.ฉก.จัดจาก กบร.กร. มี บ.ตรวจการณ์ 01A จำนวน ๓ เครื่อง)

 

          ชุดสนับสนุนช่วยรบ  (๓๓ มีหน้าที่คล้ายส่วนสนับสนุนทางการช่วยรบของการจัดกำลังยกพลขึ้นบก

 

          ประจำ กกล.เขต ทก.๓ (๒๖)

กำลังส่วนนี้มีชื่อเรียกภายใน นย.ว่า บก.กกล.นย. ทำหน้าที่ควบคุมกำลังของ ทร. ทั้งหมดที่เข้าร่วมปฏิบัติการตามแผนยุทธการสามชัย

ในขั้นการฝึกเตรียม ทำหน้าที่เป็นกองอำนวยการฝึก

ปฏิบัติการจริง แปรสภาพกำลังพลเข้าไปอยู่ใน บก.กกล.เขต ทภ.๓ (ส่วนหน้า)

            บก.ผส.นย. เป็นแกนหลักในการจัดกำลัง มีนายทหารจากกองพัน และหน่วยต่าง ๆ ของ ผส.นย. มาร่วมด้วย โดยมี ผบ.ผส.นย. เป็น ผบ.หน่วย (น.อ.ประชา ขนิษธุชาต ผบ.ผส.นย.) ตั้ง บก.กกล.นย. ที่ค่ายลูกเสือ อ.หล่มสัก จว.เพชรบูรณ์